Situaciju na području Bujanovca, Preševa i Medveđe konstatno žele da iskoriste albanski političari za potpirivanje novih sukoba nakon godina izgradnje boljih međuetničkih odnosa. Da li će se situacija u ove tri srpske opštine popraviti na bolje?
U decembru 2020. se navršava 20 godina od osnivanja Koordinacionog tela Vlade Republike Srbije za opštine Preševo, Bujanovac i Medveđa koje je osnovano radi stabilizacije, očuvanja bezbednosti i ekonomskog razvoja u ovim opštinama nakon krize i sukoba koji su trajali od 1999-2001. godine. Osnivanje i delovanje ovog tela se ističe kao pravovremeni diplomatskim potez, kojim su tadašnje Vlasti uspele da kontrolišu krizu i spreče potencijalno širenje sukoba koji je mogao da uključi i ponovno delovanje NATO-a. Podsetimo akcije albanskih terorista pripadnika Oslobodilačke Vojske Preševa, Medveđe i Bujanovca(OVPMB) počele su tokom sukoba na KiM, intezivirale su se tokom sukoba u Makedoniji 2001 i završile sa predajom OVPMB i povratkom kontrole Vojske SRJ nad celom kopnenenom zonom bezbednosti.
A GDE JE STANOVNIŠTVO?
Zaoštavština ovog perioda su pomilovani-amnestirani teroristi-borci OVPMB koji su se predali i bili pomilovani ili su nastavili da budu aktivni u okviru Oslobodilačke Narodne Armije(ONA) na prostoru Makedonije i KiM. Veliki broj boraca OVPMB se nakon ove krize i politički aktivirao i osnovao udruženje boraca OVPMB. Iako je pružena ruka pomirenja, bivši borci OVPMB i dalje čine kritičnu masu koja koristi svaku priliku da podigne tenzije u ovoj oblasti, za šta dobijaju i podršku od ostalih albanskih političara sa obe strane administrativne granice sa KiM, koji ovo koriste za prikupljanje jefitnih političkih poena. Stanovništvo na području ove tri srpske opštine je naviklo na ove izjave, posledice se ogledaju u interetničkoj distanci albanske nacije ka drugima (što je potvrdilo više istraživanja), sa obzirom da albanci nisu jedina manjina u ovim oblastima. Sa druge strane glavni problemi ovih srpskih opština jesu svakako nezaposlenost, ekonomska nerazvijenost i masovan odlazak mladih svih nacionalnosti u inostranstvo ali se ova situacija popravlja u odnosu na pređašnje stanje. Pored toga jedan od problema koji je istaknut je i ne saradanja sa institucijama albanskog stanovništva, što se vidi i na primeru popisa stanovništva koji su albanci bojkotovali 2011. godine (isto kao i 1991), dok je 2017. više organizacija procenilo da je Albanaca u Bujanovcu duplo manje nego 2002. godine, to jeste oko 12 000. Sa druge strane imamo i organizovanje glavnih albanskih opština u regionu. Naime 2016. godine gradovi Tirana, Priština, Tetovo, Ulcinj i Preševo formirali su Uniju albanskih opština u regionu, koja treba da omoguću užu saradnju ,,glavnih” albanskih opština u zemljama regiona. Takođe učestalo predanje koje se širi među albanskim stanovništvom o stogodišnjem teroru Srba nad Albancima se konstatno provlači iako nema osnova u istoriji.
Prošlje nedelje, 10. maja, Ragmi Mustafa, Predsednik Albanskog nacionalnog saveta u Preševu, poznat po tome što je bio dugogodišnji gradonačelnik sa najvećim primanjima u Srbiji i tome što je podigao spomenik poginulim teroristima, je izjavio da se u okviru dijaloga Beograda i Prištine, treba razgovarati i o granicama Srbije i ubaciti Preševo, Bujanovac i Medveđu u pregovore. Na to se nadovezala Vjosa Osmani, mitrovčanka koja je nakon godina rada u međunarodnim organizacijama i privremenim institucijama na KiM masterirala i doktoriala u SAD. Ona je izjavila sledeće: ,,Uprkos čestim pozivima za pomoc albanskih aktivista i aktivista iz Medveđe njihovi zahtevi ostaju bez odgovora. Kosovo više ne može da ćuti. Pitanje Albanaca i ljudskih prava u Preševskoj dolini mora se rešavati unutar zemlje i u inostranstvu. Ovo nije usamljen slučaj, postupcima srpske države krše se ljudska prava Albanaca u dolini. Država koja se aktivno bavi etničkim čišcenjem, iako “sofisticiranim” metodama, ne zaslužuje članstvo u EU”. Na to se dodaje i apsurd da privremne institucije na KiM dodeljuju pomoć od pola miliona evra Preševu, Bujanovcu i Medveđi što se desilo na kraju aprila. 2020.
VELIKA ALBANIJA NA PRVOM MESTU
Ovo udruženo delovanje predstavlja posvećenost separationističkoj ideologiji OVPMB i radikalizaciji lokalnog albanskog stanovništva od strane albanskih političara koji žele da predstave da je stanje u ove tri srpske opštine drugačije nego što jeste. Dijalog je ostvaren pre dvadeset godina, lokalno stanovništvo sarađuje i živi u miru od tad, veliki broj međunardonih i nevladinih organizacija se uverio u nepostojanje srpskih tendencija za ,,etničkim čišćenjem” Albanaca koje su bile predstavljene u albanskim i zapadnim medijima. Albanaca svakako jeste manje u ovim opštinama ali je manje i drugih nacija, a terorističke akcije OVPMB su ostavile duboki trag u privredi ovih opština koje trebaju još dugo da se oporavljaju, iako se sada svi nadaju ubrzanom razvitku koji će doneti infrastrukturni i drugi projekti Srpske države. Možemo reći da su dijalog i izgradnja mira ovde dali dobar rezultat ali da strani faktori i uticaji žele da destabilizuju ovaj primer dobre prakse ponovno satanizujući Srbiju. Možemo slobodno reći da će se tenzije u ove tri srpske opštine nastaviti, dokle god postoje opasne ideologije terorističkih organizacije kao što je ONA i dok postoji direktna pretenzija formiranja Velike Albanije od strana Albanskih političkih aktera u Albaniji, Grčkoj, Srbiji, Crnoj Gori i Severnoj Makedoniji. Ovo je i garant da će se svaki dogovor koji bude postignut sa Albanskom stranom naći na staklenim nogama, jer je za sada Velika Albanija za Albance na prvom mestu, dok se u tome ne spreče. Primer Vojvodine je dovoljan dokaz da svi u Srbiji možemo živeti lepo i složno i da su ratovi nacija samo relikvije prošlosti. Srbi i Albanci mogu ponovo živeti zajedno, sa nestankom separatističkih tenzija.
Miloš Tišma
