Posle Drugog svetskog rata velike sile zapada i istoka međusobno su se nišanile nuklearnim oružjem do te mere da su i strategije imale nazive „nuklearna odmazda“ i slične. Kada su shvatile da mogu ne samo međusobno da se unište, već i celi svet da nestane, nuklearne strategije su „utihnule“, a počele su koncepcije „glavnih bitaka“. Naime, velike sile su u stalnim međusobnim nadmetanjima izbegavale direktan sukob, ali su započinjale ili se uključivale u regionalne ratove i unutardržavne sukobe zarad širenja sopstvenih zona interesa. Pojam „glavna bitka“ datira od Klauzevica do Napoleona, kada se vojske tuče na bojnom polju i ko dobije bitku, dobija rat.
DISIMETRIJA
Suština glavne bitke jeste disimetrija, koja podrazumeva da napadač koristi izrazitu prednost, pre svega u naoružanju i tehnici, kako bi čim pre okončao rat. Oružani sukob u SRJ 1999. godine (agresija NATO na SFRJ) jeste eklatantan primer „glavne bitke“ koja je trajala 78 dana.
Posebno je pitanje praktičnog iskaza disimetrije u ratu u Ukrajini, čija su oružana dejstva počela 24.februara 2022. Ovde se ograničavamo samo na „vojnu moć“, jer je poznato da rat ne čine samo oružana dejstva.
Odmah na početku sukoba bilo je jasno da je Rusija neporcenjivo puta snažnije vojne moći od Ukrajine, što se delom i pokazalo na terenu.
Čime dejstvuje Rusija?
Pokušaćemo u najkraćem da opišemo aspekt vojne moći Rusije, koji je delom primenjen na ukrajinskom bojištu. Učinićemo to prikazom angažovanih glavnih efeketiva.
- TENKOVI: Verovatno je da Rusija raspolaže najsavremenijim tenkovima u svetu. Tenk je izraz manevarske i vatrene moći par exelans. Koristi se primarno u borbenim dejstvima na „otvorenom“ frontu i čini udarnu snagu vojske. Rusija u Ukrajini primarno koristi tenkove T70, T80, sa naznakom upotrebe T90, ali sa još neupotrebljenom vrstom T-14 armat, kao najsavremenijim tenkom u svetu.
- OKLOPNA VOZILA: Oklopna vozila se koriste u svim fazama sukoba, kao pratioci tenkova, kao posebna snaga pešadije, ali i kao izviđačka i komandna vozila. I u ovoj vrsti naoružanja Rusija ima izuzetnu nadmoć nad Ukrajinom: Od guseničara najbrojniji su MT-LB sa teškim mitraljezima i BMP-2 naoružan topom kalibra 30 milimetara. Vazdušno-desantne snage koriste oklopna vozila guseničare BMD-2 i 4, ali i modernizovane varijante BMD-4M i BMD-MDM. Modernizacija znači bolju elektroniku, optiku i preciznije naoružanje. Od oklopnih vozila točkaša najbrojniji su BTR-80 i BTR-82A, prvi sa teškim mitraljezom iz vremena SSSR-a, a drugi je noviji, ruski i ima top kalibra 30 milimetara. Laka oklopna vozila i MRAP (otporna na mine i napade iz zasede) su zapravo jedina grupa borbene tehnike u ruskoj vojsci koja je potpuno nova. Ruski laki “tigr-M” i “iveko ris” (nabavljen pre 2014) u naoružanju su vazdušno desantnih snaga, izviđača, specijalnih snaga i Rosgvardije. MRAP vozila tipa “tajfun ural” i “tajfun kamaz”, najnoviji su oklopnjaci i ruskoj vojsci i u naoružanje su ušli pre manje od 10 godina.
- ARTILJERIJA: Rusija ima samohodne haubice 2S3 i 2S19 kalibra 152 milimetara, i to im je osnovno artiljerijsko naoružanje i potiče iz vremena SSSR-a. Nova samohotka “koalicija SV”, za sada nije viđena na frontu. Najbrojniji višecevni lanseri raketa su takođe sovjetski “BM-21 grad”, “smerč”, “tornado” i “uragan“. Jedini novi sistem je bacač raketa kratkog dometa “TOS-1A solncopek”
Kako pišu zapadni mediji, na jednom od mesta koje su Rusi gađali balističkim raketama “iskander-M” otkriveni su “mamci” ispaljeni iz ove rakete. Ranije ruske tvrdnje da “iskander M” može da probije svaki sistem protivraketne odbrane, pokazao se kao delimično tačan tvrdnjama obaveštajnih izvora SAD da projektil poseduje sistem ometanja neprijatelja.
-AVIJACIJA: Rusija ima primate u raznovrsnim kategroijama vazduhoplova, od strateške do taktičke avijacije. Brojni analitičari su stave da je ruska avijacija najmoćnija u svetu. Na nebom Ukrajine prevlast u vazdušnom prostoru ostvarili su avioni “suhoj” Su-35S i Su-30SM. Za napad na ciljeve na zemlji koriste se Su-30SM, ali i nešto stariji Su-25. Međutim, snimci velikog broja niskih preleta ruskih aviona koji bombarduju, pokazuju da Rusima fale moderne “pametni” projektili vazduh–zemlja koji se lansiraju sa većih visina.Snimci sa terena pokazuju da Rusi kada se govori o helikopterima koriste novije modele, iako su izvorno nastali još u vreme SSSR-a.
Od prvog dana i desanta u blizini Kijeva, Rusi koriste borbene helikoptere “Ka-52 aligator”, Mi-28N i Mi-24 i 35, kao i transportne Mi-17 i Mi-8.Upečatljivo je masovno korišćenje velikog broja krstarećih raketa, posebno prvog dana napada. U početku su korišćene rakete “kalibar”, ali su se kasnije pojavile i krstareće rakete H-101 koje se lansiraju sa strateških bombardera. Takođe, veoma precizno deluju i balistički projektili “iskander-M” (domet preko 400 km).
- PVO SISTEMI: I raketni i artiljerijski sistemi za protivvazduhoplovna dejstva obe zaraćene strane su slični. I Rusija i Ukrajina koriste sovjetske lake prenose sisteme “igla” i “strela” u više varijanti i mobilne raketne sistem “osa”, “buk” i S-300. Rusi imaju i novije artiljerijsko-raketne sisteme “pancir S1”, ali ne i najnovije verzije SM koje smo mogli videti na paradi. Ipak, na zvaničnim snimcima i fotografijama uništenih i zarobljenih, mahom se nalazi starija “tunguska”, uveden u naoružanje još 80-ih godina prošlog veka.”Ruski padobranci koriste i laki prenosni sistem “verba”, koji je u naoružanju od 2015. godine. Od sistema novije generacije koristi se “tor M2”, koji se proizvodi nešto više od deset godina.
- DRONOVI: Oružane snage Ruske Federacije koriste mahom izviđačke dronove, ali su primećeni i kamikaza dronovi “zala aero kub”, koji se nazivaju “lutajuća municija”. Imaju nišanski sistem, optiku i bojevu glavu, a cilj traže lutajući iznad bojnog polja. Takođe, ruska vojska je objavila snimke uspešnog dejstva drona “inohodec“, koji se koristi i za izviđanje, ali i za gađanje ciljeva bombama i raketama mase do 50 kilograma.
- SREDSTVA ZA ELEKTRONSKA DEJSTVA: Savremeni rat je nezamisliv bez sistema i sredstava za elektronska dejstva (elektronsko ratovanje). Ti sistemi i sredstva, uglavnom na vozilima, koriste se za: ometanje protivničkog sistema komandovanja i veza; ometanje radarskih sistema protivnika i pružanje podrške sopstvenom sistemu komandovanja. Rusija raspolaže brojnim i raznovrsnim sistemima i sredstvima za elektronsko ratovanje koje primenjuje u Ukrajini, tako da se njihove vrste neće navoditi.
- RATNA MORNARICA: Dominaciju u sukobu u Ukrajini, kad je mornarica u pitanju, drži Crnomorska flota, koja je izrazito nadmoćnija od ukrajinskih snaga. Njeno osnovno dejstvo usmereno je ka Crnom i Azorskom moru, odnosno blokiranju Ukrajine sa juga.
EFEKTI
Prema rečima šefa Glavne operativne uprave Generalštaba Oružanih snaga Rusije Sergeja Rudskoja: , demilitarizacija Ukrajine izvodi se visoko preciznim napadima na objekte vojne infrastrukture, mesta gde su razmještene formacije i vojne jedinice, aerodrome, komandna mjesta, arsenale i skladišta naoružanja i vojne tehnike, kao i akcijama vojske usmerenih na uništavanje neprijateljskih trupa.
- Od 2.416 tenkova i drugih oklopnih vozila koji su bili u službi ukrajinske vojske 24. februara, uništeno je 1.587.
- Uništeno je 112 od 152 vojna aviona, 75 od 149 helikoptera, 35 od 36 dronova “bajraktar TB2”, 148 od 180 sistema S-300 i Buk M1, 117 od 300 radarskih stanica različite namjene, precizira Rudskoj.
- Za mjesec dana gubici ukrajinskih trupa iznosili su oko 30.000 ljudi, uključujući više od 14.000 nenadoknadivih i oko 16.000 izbačenih iz stroja.
- Uništeno je 16 glavnih vojnih aerodroma sa kojih su izvođeni borbeni naleti ukrajinske avijacije i 39 arsenala, gdje je skladišteno do 70 odsto svih zaliha vojne opreme Ukrajine, saopštilo je Ministarstvo.
- Rudskoj je saopštio i gubitke ruske vojske. “Nažalost, tokom specijalne vojne operacije ima gubitaka i među našim saborcima. Do danas je poginuo 1.351 vojnik, 3.825 je ranjeno”, rekao je on.
Svakako, izveštaji ukrajinske strane se ne poklapaju sa navedenim, kao ni informacije iz zapadnih izvora. U tom smislu, navedeni podaci su dati samo kao slika “disimetrije”.
STRAH
Ruska strana je pre neki dan objavila vest da je prva faza specijalne vojne operacije završena, da su naredna dejstva ciljno orijentisana na Dombas i da sve teče po planu.
Ta informacija otvara pitanje koje se često čuje – KADA I KAKO ĆE PRESTATI RAT U UKRAJINI?
Činjenica je da su zapadne zemlje (atlantisti) vrlo snažno stali u podršku Ukrajini u ratu sa Rusijom, uvodeći ekonomske i druge sankcije Rusiji i pomažući finansijski i delom naoružanja i opreme Ukrajinu. Ukrajina nije zadovoljna dometom zapadne podrške i zahteva snažniju vojnu podršku NATO, do zatvaranja neba nad Ukrajinom, slanja aviona i drugih zehteva.
ZAPAD (NATO) izbegava direktan odgovor Ukrajini, pod stalnim izgovorom da se NATO neće direktno mešati u taj rat, jer Ukrajina nije članica Alijanse.
Šta je osnovni razlog?
Jedan od razloga bojazni NATO da interveniše u Ukrajini jeste opomena Putina da će adekvatno odgovoriti. A čime? Svi se pribojavaju ruskog nuklearnog oružja, koje je po naredbi Putina stavljeno u viši stepen pripravnosti.
Da li nuklearno oružje i danas čuva svet od svetskog rata? Teško je odgovoriti na ovo pitanje, jer su “sve karte na stolu”. Prema ruskoj strategiji nacionalne bezbednosti, Rusija otovreno saopštava da će upotrebiti nuklearno oružje u slučaju “krajnje nužde”, odnosno ako zapreti realnost da Rusija bude uništena.
U velikog broja analitičara postoji uverenje da je Rusija izuzetno snažna u nuklearnom oružju svih vrsta. Prema nekim izvorima, navode se i nedvosmislene komparativne prednosti u odnosu na SAD i NATO.
Podatak o raspolaganju nukearnim oružjem je različit od izvora do izvora. Ali, primarno se razmatraju strateške nuklearne snage i bojeve glave. U tom smislu, Rusija i SAD raspolažu sa oko 93% svetskih nukearnih kapaciteta. Pored te dve sile, tu su Kina, Indija, Velika Britanija, Francuska, Pakistan, Izrael (nikad nije zvanično priznao da ima ovo oružje) i Severna Koreja. Osim Indije, Pakistana i Severne Koreje, ostale zemlje su članice konvencije o neširenju nuklearnog oružja, iz koje je izašla i Severna Koreja. Konvencija je jedno, a pretnja je drugo.
Poznato je da su SAD i bivši SSSR razvijali brojne projekte (sporazume) o ograničavanju nuklearnog oružja, od INF 1987 pa nadalje do START III. Osuđući Rusiju da se ne pridržava tih sporazuma, a posebno zbog njenog razvoja raketa srednje dometa 9M729 i sporazum je raskinut. Usledila nje nova trka u naoružavanju, posebno nukearnom i svemirskom.
Ruske strateške nuklearne ange su raspoređene u trijadi: raketni interkontinentalni sistemi na lansirnim rampama (silosi); sistemi na nuklearnim podmornicama i sistemi koje prenosi strategijska avijacija (Tu95 i Tu160). Najveći broj tih sistema je na lansirnim rampama (u silosima).
Prema zapadnim izvorima, Rusija raspolaže najsavremenijim nukearnim projektilima velikog dometa (i do 18.000 km), koji lete nadzvučnim brzinama i do 20 maha i od kojih “nema” protivraketne odbrane. U tom smislu, oko Rusije je i raspoređen NATO antiraketni sistem, iako se ruskoj strani saopštava da nije usmeren na njih. Među najsnažnija nuklerna sredstva velikog dometa u Rusiji se razvijaju RS-28 SARMAT (“Satana 2”, kako ga zovu na zapadu), dometa oko 18.000 km, sa 16 bojevih glava brzine 5 maha. Prema nekim izvorima iz Velike Britanije, mogu da “zbrišu” Veliku Britaniju i Severnu Irsku odjednom.
Pored toga, u vrlo snažna i najmodernija nuklearna sredstva ubrajaju se raketni sistemi “Avangard” (hiperdsonična), “Burevesnik” (kretsreća raketa na nukearni pogon na zemlji) i podvodni nuklearni sistem “Posejdon”, uz postojeće “Topolj M”, “Jars”, “Stilet” i druge.
S druge strane, postoje ozbiljne analize koje ukazuju na izrazitu prednost Rusije u odnosu na SAD, kad je u pitanju taktičko nuklearno oružje (mali domet) koje se planira za korišćenje na bojnom polju.
Tako, STRAH ZAPADA OD RUSKOG NUKLEARNOG ORUŽJA JE KOMPLETIRAN.
SCENARIJI ZA KRAJ RATA U UKRAJINI
U medijima stranog i domaćeg porekla pojavio se veliki broj scenarija kraja rata u Ukrajini. Prvi od tih scenarija – Blic-krig je odbačen, a razmatraju se brojni drugi.
- DUGOTRAJNI RAT: Dugotrajni, ili iscrpljujući rat ne odgovara ni Rusiji ni Ukrajini, a pitanje je koliko bi svet “trpeo”.
- DIPLOMATSKO REŠENJE: Najveći broj autora smatra da će se rat, ipak, završiti diplomatski pregovorima, kao što je završavao najveći broj ratova u istoriji. Postavlja se samo pitanje ciljeva rata s njegovog početka, kao i tih ciljeva u diplomatski pregovorima. Ali, uvek se postavlja pitanje – KO JE U RATU? Jesu li to samo Rusija i Ukrajina.
- VEĆ VIDJENO: Ovo je jedan od posebnih oblika mogućeg kraja rata, koji liči na kraj Drugog svetskog rata. Naime, pod izgovorom podrške kraju rata NATO će izvršiti invaziju na zapadni deo Ukrajine i susresti se sa ruskim snagama na Dnjepru (kao na Elbi u Drugom svetskom ratu). U daljem, usledili bi pregovori NATO i Rusije…
- NUKLEARNI RAT: Jedna od varijanti jeste da se NATO umeša na strain Ukrajine. U tom slučaju dolazi do rata NATO-Rusija. Taj rat ne može da bude drugačiji od nuklearnog – ne daj bože.
EPILOG
Fukujmama je napisao delo “Kraj istorije” ukazujući na pobedu liberalnog kapitalizma u sukobu zapada i istoka tokom Hladnog rata. Tom koincidencijom vođeni, mogli bi za rat u Ukrajini da kažemo KRAJ RATA. Naime, RAT NEMA SMISLA, ALI IMA FUNKCIJU. Opšti rat je nemoguć bez upotrebe nuklearnog oružja, a to je taj besmisao njega kao takvog.
Kraj rata u Ukrajini biće kada POTEČE GAS IZ “SEVERNOG TOKA 2”.
Prof.dr Božidar Forca
Autor i izvor naslovne fotografije:Andrea Carrubba – Anadolu Agency
